Elk afscheid en elk verhaal vraagt om een andere aanpak, vindt Christien. “Ik werk niet volgens vaste concepten. Wie zegt dat een afscheidsbijeenkomst 45 minuten moet duren? Voor sommige mensen is dat veel te lang en voor anderen veel te kort. Of misschien past een andere vorm van afscheid nemen wel veel beter”
“Mensen lopen soms vast in hoe het hoort,” vertelt Christien. “Dan gaan ze ergens tegenop zien omdat ze denken dat het zo moet, terwijl dat helemaal niet bij ze past. Bijvoorbeeld, in een gezin waar het contact heel hecht is, stelde ik voor dat ze zelf hun gasten ontvangen bij de uitvaart in plaats van een gastvrouw. ‘Huh? Dat kan toch niet,’ zeiden ze. ‘Jawel hoor,’ zei ik, als jullie dat prettig vinden dan kan dat. Zo hadden we iets te pakken wat pastte bij die familie.”
Vervullende momenten
De mooiste momenten in haar werk? Christien: “Dat is voor mij als mensen doen wat er voor hen echt toe doet. Niet omdat het hoort maar omdat het ze vervult. Voor de een is dat het moment van afscheid zelf, voor de ander is dat het verzorgen in de kist. Voor nog een ander is dat aanwezig zijn bij het overlijden, of een moment in de weg naar het overlijden toe.”
Betekenisvol afscheid nemen
Christien heeft geen eigen uitvaartcentrum of afscheidsruimte. “Veel mensen voelen zich prettiger op hun eigen plekken. Door afscheid te nemen op een manier waarbij je jezelf kunt blijven, kun je beter aanvaarden dat je naaste er niet meer is. Niet iedereen ziet daar het belang van in, maar ik zie wat het bij mensen doet en hoe betekenisvol het afscheid dan kan zijn.”
“De achterblijvers hebben de toekomst, niet degene die overlijdt. Om de draad weer op te kunnen pakken, is een betekenisvol afscheid heel belangrijk. Als je niet op een manier die bij jou past het overlijden en afscheid kunt beleven, dan heb je een heel zwaar rouwproces. Dat betekent niet dat bij een betekenisvol afscheid alles meteen op z’n plek valt. Maar hiermee kun je wel een zaadje planten waardoor je straks weer verder kunt.”